• სამწიგნობრო კერები
  • პალესტინა
  • საქართველო
  • ბიზანტია-კონსტანტინოპოლი
  • შავი მთა
• სასულიერო ხელნაწერები
  • ბიბლიური
  • ლიტურგიკული
  • შერეული კრებულები
  • კანონიკურ-დოგმატიკური
• საერო ხელნაწერები
  • მხატვრული
  • საისტორიო
  • სამეცნიერო
  • სამოგზაურო
• ყდა
  • ტყავი
  • მეტალი
• გალერეა
  • სასულიერო ხელნაწერები
  • საერო ხელნაწერები
  • საზედაო ასოები
  • ყდა

საქართველოს ტერიტორიაზე მოპოვებულ არქეოლოგიურ მასალაზე დაცულია  ძვ. წ. III_ახ.წ.III საუკუნეებით დათარიღებული ბერძნული, არამეული და ებრაული წარწერები. ისინი გვხვდება საკულტო-სარიტუალო და საყოფაცხოვრებო ნივთებზე _ სამკაულებზე, საბეჭდავებზე, თიხის, მინისა და ვერცხლის ჭურჭელზე, საფლავის ქვებსა თუ სტელებზე. A1940 წელს მცხეთასთან ახლოს, არმაზის ხევში, ჩატერებული არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩნდა ახ.წ-ის II ს-ით დათარიღებული ორენოვანი _ ბერძნულ- არამეული _ ეპიტაფია, რომელიც სამეცნიერო ლიტერატურაში არმაზის ბილინგვის სახელითაა ცნობილი. ბილინგვის არამეული ანბანი ჩრდილო-მესოპოტამიური არამეულის დამოუკიდებელ შტოს ე. წ. არმაზულ დამწერლობას წარმოადგენს.Eეპიტაფიის ტექსტი შეიცავს მნიშვნელოვან ცნობებს ახ.წ-ის II ს-ის იბერიის (ქართლის) კულტურულ-პოლიტიკური ცხოვრების შესახებ, რის საფუძველზეც მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამ პერიოდში არამეული უნდა ყოფილიყო ქართლის სახელმწიფო-საკანცელარიო ანბანი. რაც შეეხება ებრაულს,  იგი ქართლში კომპაქტურად დასახლებული ებრაული ეთნოსის დამწერლობას წარმოადგენდა.

ძირითადი ბიბლიოგრაფია

1. აფაქიძე ა. ქალაქები და საქალაქო ცხოვრება ძველ საქართველოში.
2. გამყრელიძე თ. წერის ანბანური სისტემა და ძველი ქართული დამწერლობა. თბ., 1989
3. ყაუხჩიშვილი თ. ბერძნული წარწერები საქართველოში, თბ. 1951
4. ყაუხჩიშვილი ს. მცხეთა –სამთავროს ახლად აღმოჩენილი წარწერა, ჟურნალი საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის მოამბე, II, N 1-2, თბ., 1941
5. წერეთელი გ. არმაზის ბილინგვა. ჟ. ენიმკის მოამბე,XIII, თბ., 1942; 
6. წერეთელი გ, მცხეთის ახლად აღმოჩენილი ებრაული წარწერა. ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ისტორიის ინსტიტუტის მოამბე, ტ.V-VI, /????
7. წერეთელი გ. მცხეთის ბერძნული წარწერა ვესპასიანეს ხანისა. თბ. 1958
8. წერეთელი კ., ქართლში აღმოჩენილი არამეული წარწერები და მათი  ისტორიულ-კულტურული მნიშვნელობა კრებული: სემიტოლოგიური და ქართველოლოგიური შტუდიები, თბ., 2001
9. მისივე, ქართულ-ებრაული ურთიერთობებისათვის, სემიტოლოგიური
10. Церетели Г.  Армазская билингва. Двуязычная надпись, найденная при археологи-ческих раскопках в Мцхета-Армази, Тбилиси, 1941.
11. Церетели Г. Армазское письмо и проблема происхождения грузинского     алфавита: Эпиграфика Востока, 2, Ленинград, 1948, 3, Ленинград, 1948.
12.  Шанидзе А. Данные греко-пехлевской билингвы из Армази для истории термина    ეზოსმოძღუარი   в древнегрузинском: საქ. მეცნ. აკად. განყ. მოამბე, N1, 1960.